Achtergrondliteratuur

Op deze pagina een selectie van relevante literatuur voor het begrijpen/plaatsen/waarderen van (aspecten van) VTS: het nadenken over wat kunst is en wat kunsteducatie is, wat leren is, wat de inhoud van goed onderwijs zou moeten zijn, wat de uitgangspunten zijn voor het denken daarover, etc

 

Over beeldgeletterdheid of visuele geletterdheid

De Mette, T., & Vermeersch., L. Brede blik op beeld: Over hoe beeldgeletterdheid altijd en overal educatief uitdaagt.

Vandenbroucke, A., & Vermeersch, L. (2015). Kids, take a look at this! Visual Literacy Skills in the School Curriculum. Journal of Visual Literacy, 34 (1)

(beide ook te vinden via: https://www.cultuurkuur.be/cultuur-in-de-spiegel/extra-informatie)

Over hoe afbeeldingen kunnen spreken

Hans Aarsman, De fotodetective (Uitgeverij Podium, Amsterdam 2012)

Jeroen Lutters, The trade of the teacher. Visual Thinking with Mieke Bal (Valiz, Amsterdam 2018)

Over de relatie tussen theorie en praktijk in onderwijs

Over wetenschappelijke onderbouwingen en de relatie tussen theorie en praktijk, zin en onzin van evidence based onderzoek:

Peter Mak en Elisa Kupers, ‘Evidence-based onderwijs in muziekeducatie: de relatie tussen onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk’, Cultuur+Educatie. Tijdschrift over onderzoek naar leren, lesgeven en overdracht in kunst en cultuur 14 (2014) nr 39 p. 8 -24
Over Kunst en Educatie en de Educatieve betekenis van Kunst
Gert Biesta, Door kunst onderwezen willen worden. Kunsteducatie ‘na Joseph Beuys (ArtEZ Press, Arnhem 2017)
Barend van Heusden en Pascal Gielen (eds), Arts education beyond art. Teaching art in times of change (Valiz, Amsterdam 2015)

Over leren en onderwijs

Gert Biesta, Het leren voorbij. Democratisch onderwijs voor een menselijke toekomst (Uitgeverij Phronese, Culemborg 2016)

Maarten Simons en Jan Masschelein, De leerling centraal in het onderwijs? Grenzen van personalisering (Uitgeverij Acco, Leuven en Den Haag 2017)

Over

Over andere manieren van (kunst)kijken en meer zien

Teddy Barrett, red., Kunst werkt. Mensen reageren op hedendaagse kunst (Thieme, Amsterdam 2010)

Over een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs

Cultuur2. Basis voor cultuuronderwijs

Cultuur in de Spiegel

Op de website cultuurkuur.be worden verschillende bestanddelen van de theorie in beeld gebracht met behulp van beeld en kleine animaties: https://www.cultuurkuur.be/cultuur-in-de-spiegel/cultuur-de-spiegel

Het zg ‘zwarte boekje’ is een samenvatting van het onderzoek ‘Cultuur in de spiegel. naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs’ 2010-2014: https://www.rug.nl/cultuuronderwijs/projecten/zwarte-boekje.pdf. Het bestaat uit een funderende theorie over wat cultuur is, vanuit de vraag hoe te komen tot zinvolle opvattingen over wat cultuuronderwijs zou moeten behelzen, en een concept Raamleerplan Cultuuronderwijs.

De funderende theorie vat cultuur op als altijd aanwezig proces van reflectie en (zelf)bewustzijn waarin het menselijk handelen vorm krijgt.

 

Over cultuuronderwijs en theorievorming

Over de verhouding Theorie en Visie (op cultuuronderwijs, vanwege discussie en vragen over hoe de theorie Cultuur in de Spiegel te begrijpen), over de waarde van het consequent stellen van theoretische vragen en het vragen naar de precieze aard van cultuur en onderwijs, de waarde van twijfel: om een dialoog gaande te hebben over wat cultuuronderwijs met kwaliteit betekent.

Barend van Heusden en Eelco van Es, ‘Tussen waarheid en waarde: over theorie- en visievorming in cultuuronderwijs’, Cultuur+Educatie. Tijdschrift over onderzoek naar leren, lesgeven en overdracht in kunst en cultuur 14 (2014) nr 39 p. 93-103

‘[De erkenning van niet-weten is een basis voor samenwerking met
anderen], omdat we dan ook kunnen gaan bepalen waar deze niet-aanwezige, maar mogelijk toch noodzakelijke kennis dan wel te halen is. Uiteindelijk is een pleidooi voor de theoretische houding er ook een voor twijfel en desoriëntatie (we laten het aan de lezer of deze zich met dergelijke praktijken wil bezig houden
eigen functie te twijfelen. De cultivering van deze, op het eerste oog weinig productieve eigenschappen kan ertoe leiden dat mensen werkelijk naar elkaar moeten gaan luisteren en door moeten vragen als ze iets niet begrijpen – simpelweg omdat ze niet anders kunnen, willen ze werkelijk iets aan elkaar hebben.

Het bovenstaande is een poging geweest om, in het verlengde van het theoretisch kader van Cultuur in de Spiegel, een discussie over dit zelfbewustzijn op gang te helpen. Een dergelijke discussie, waarin ieder zijn mogelijkheden en tekortkomingen onder ogen ziet (wijzelf voorop) en deelt met de ‘concurrentie’ zou een kwaliteitsslag van jewelste betekenen. We beseffen dat dit, ook van onze kant, wel bij een ideaal zal blijven – maar het lijkt ons een loffelijk streven.’ (Aldus Van Es en Van Heusden.)